17 maj Wzrost potraumatyczny – pozytywne konsekwencje przepracowanej traumy
Wzrost potraumatyczny to nie jest powrót do stanu funkcjonowania sprzed traumy, jest wyjściem ponad ten stan.
Wzrost potraumatyczny to doświadczenie pozytywnych zmian, pojawiających się w wyniku walki z ekstremalnie kryzysowymi wydarzeniami w naszym życiu. Może być to poprawa relacji z innymi ludźmi, zobaczenie nowych możliwości, a także poczucie osobistej siły i sprawczości.
WAŻNE! To nie trauma jest odpowiedzialna za wystąpienie procesu wzrostu, ale to, w jaki sposób sobie z nią radzimy.
Badania pokazują, że każdy z nas doświadczy w życiu wydarzeń o charakterze ekstremalnym. Do tego typu zdarzeń zaliczamy np. wypadek samochodowy, otrzymanie informacji o nagłej śmierci bliskiej osoby, bycie ofiarą przemocy psychicznej lub fizycznej, napaść lub katastrofę naturalną.
Trauma może (ale nie musi) prowadzić do negatywnych konsekwencji w postaci PTSD (zespół stresu pourazowego). Z kolei przepracowanie traumatycznego doświadczenia może wiązać się z pozytywnymi następstwami, które określa się potraumatycznym wzrostem. Nasz organizm ma wrodzone mechanizmy, umożliwiające powrót do równowagi, a nawet osiągnięcie większego dobrostanu niż przed traumą. Na tym etapie wiele osób zadaje sobie pytanie – jak żyć po traumie?
Jakie czynniki sprzyjają wystąpieniu wzrostu potraumatycznego?
Wsparcie społeczne to jeden z ważniejszych czynników, który przeciwdziała pojawieniu się PTSD, a następnie korzystnie wpływa na wzrost potraumatyczny. Nie bez znaczenia jest także poczucie własnej skuteczności. Dzięki niemu lepiej radzimy sobie ze stresem i mamy większą wiarę w możliwość uporania się z ekstremalnie trudną sytuacją.
Z kolei terapia może pomóc w integracji traumatycznego doświadczenia. Wraz z drugą osobą możemy pochylić się nad trudnym kawałkiem swojej historii, nadać jej sens i pozwolić, aby została ona w przeszłości. Wzrost po traumie częściej występuje u osób, które mają przekonanie, że świat jest dobry, sprawiedliwy, a inni ludzie przychylni i pomocni.
Wzrost potraumatyczny – pozytywne konsekwencje przepracowanej traumy
Jeśli nie możemy sobie odpowiedzieć na pytanie „dlaczego?” to przynajmniej chcemy wiedzieć „po co?”. Nie jest łatwo znaleźć odpowiedź, ale zbudowanie spójnej narracji doświadczenia może pomóc dowiedzieć się czegoś o sobie, świecie i innych ludziach. To jest ten moment, kiedy możemy na nowo przyjrzeć się swoim celom, wartościom i priorytetom. Podczas pracy nad traumatycznym doświadczeniem możemy nauczyć się żyć po traumie.
Wzrost po traumie to także docenienie chwili obecnej, cieszenie się z drobnych wydarzeń, a niekiedy i zmiany w obrębie duchowości, religii.
Osoby, które na skutek traumy doświadczyły wzrostu potraumatycznego, deklarują wyższe poczucie własnej wartości, odkrycie nowych umiejętności oraz większą wrażliwość na cierpienie innych. Ważną zmianą jest także większe przywiązywanie wagi do codziennych wydarzeń, bycia tu i teraz, zamiast wybieganie myślami w przyszłość lub uciekanie do przeszłości. Przewartościowanie życia i słuchanie wewnętrznego głosu to kolejne aspekty, sprawiające, że życie jest pełniejsze i odbywa się na własnych zasadach.
ALE
Każdy etap traumy i kryzysu może być szansą na wzrost, ale tylko w momencie, kiedy zostanie przezwyciężony. Poszukiwanie wzrostu bezpośrednio po urazie może mieć charakter samooszukiwania i wynikać z unikania. Potraumatyczny wzrost nie oznacza, że przeżycie traumy samej w sobie jest czymś pozytywnym czy koniecznym, aby dokonać znaczącej zmiany w swoim życiu. Większą szansę na poradzenie sobie z traumą i wyciągnięcie z niej korzyści mają osoby z wysoką ekstrawersją i otwartością na doświadczenia.
Według Kallay możemy wyróżnić cztery konsekwencje przeżytej traumy
– brak adaptacji, czyli poddanie się,
– przetrwanie, które oznacza niższy poziom funkcjonowania niż przed traumą,
– powrót do stanu równowagi,
– wzrost i rozwój, czyli człowiek funkcjonuje lepiej niż przed doświadczeniem traumy.
Wśród czynników warunkujących wystąpienie wzrostu po traumie wyróżnia się rodzaj wydarzenia, jego intensywność, stopień zagrożenia życia oraz stosowane strategie radzenia sobie z trudnymi doświadczeniami. Im intensywniejsze doświadczenie traumy, tym większa szansa na wystąpienie pozytywnych zmian. Niektórzy uważają, że wydarzenia o małej i skrajnie dużej intensywności nie sprzyjają wzrostowi. Z kolei trauma o umiarkowanej i wysokiej sile sprawia, że człowiek z większym prawdopodobieństwem przepracuje to doświadczenie w wyniku którego może nastąpić pozytywna zmiana.
Chciałabym zaznaczyć, że wzrost potraumatyczny nie neguje cierpienia związanego z przeżyciem traumy. Trauma z założenia nie jest czymś pozytywnym. Z kolei przepracowanie traumy i zostawienie jej w przeszłości może prowadzić do pozytywnych konsekwencji. Dokonywanie zmian nie jest procesem linearnym – to normalne, że są okresy przestoju, albo nawet cofania się.